ภูมิปัญญา การทำสิ่งประดิษฐไม้ไผ่

ไม้ไผ่ เป็นวัสดุเก่าแก่ที่สุด ที่มนุษย์รู้จัก นำมาใช้ เพื่อ ความสะดวกสบายในชีวิตประจำวัน   ในขณะที่โลกปัจจุบันเป็นเรื่องของพลาสติกและเหล็ก จากภูมิปัญญาของชาวบ้านบ่อสร้าง ที่มีตำนานเล่าขานมานานนับร้อยปีว่า มีพระภิกษุสงฆ์รูปหนึ่ง ชื่อ พระอินถา แห่งสำนักสงฆ์วัดบ่อสร้าง ได้ศึกษาวิชาการทำร่ม พร้อมนำกลับมาถ่ายทอด ที่บ้านบ่อสร้าง จนเกิดเป็นสถานที่เรียนรู้ ฝึกสอนวิธีการทำร่มให้กับชาวบ้านในละแวกกว่า 7 หมู่บ้าน จนกลายมาเป็นอาชีพของคนบ้านบ่อสร้างมาจนทุกวันนี้

หนึ่ง ใน เจ็ด หมู่บ้านที่ว่านี้ คือ หมู่บ้านสันต้นแหน มีชาวบ้านสันต้นแหนหลายครัวเรือน ทำอาชีพเหลาไม้ไผ่ เหลาโครงร่มไม้ไผ่  เหลาโครงพัดไม้ไผ่ ส่งให้บ้านบ่อสร้าง นำไปประกอบเป็นโครงร่ม สำเร็จรูป อีกครั้งหนึ่ง การเหลาไม้ไผ่ นี้ จะมีวิธีการเหลาที่มีทักษะโดยเฉเพาะ ถ่ายทอดกันมาเป็นรุ่นสู่รุ่น การเหลาไม้ไผ่ ต้องเริ่มจากการเลือกไม้ไผ่กันเลย เลือกชนิดของไม้ไผ่ อายุของไม้ไผ่ที่เลือกมาใช้งาน ขนาดความยาวปล้อง หรือหากปล้องสั้นต้องตัดไม้ไผ่อย่างไรแบบไหน เช่นอาจเลือกตัดเอาปล้องไว้กึ่งกลาง เป็นต้น การผ่าไม้ไผ่ให้ได้ตามขนาดที่เราใช้งานโดยผ่าให้เสมอกันตลอด ชนิดของมีดที่ใช้ผ่า การจักซี่ไม้ไผ่ ให้ได้ความหนาบางตามขนาดที่ต้องการ ชนิดของมีดที่ใช้ในการจักซี่

หลังจากได้ซี่มาแล้วนำมาผ่านกรรมวิธีทำให้ไม้ไผ่คงทน ตามแบบภูมิปัญญาชาวบ้านดั่งเดิม ไม้ไผ่นั้นเป็นอาหารอย่างดีของมอดและปลวก ซี่ไม้ไผ่ หรือชิ้นส่วนไม้ไผ่ อาจถูกรบกวนหรือทำลายทำให้เสียหายใช้งานไม่ได้ โดยมอดและปลวกเหล่านี้ อีกทั้งยังอาจมีปัญหาถูกทำลายจากเชื้อรา การรักษาไม้ไผ่ให้ใช้งานได้ยืนยาว มีดั่งนี้

1.วิธีแช่น้ำ การแช่น้ำก็เพื่อทำลายสารในเนื้อไม้ที่มีอาหารของแมลงต่าง ๆ เช่นพวกน้ำตาล แป้ง ให้หมดไป การแช่ต้องแช่ให้มิดลำไม้ไผ่เป็นน้ำไหลซึ่งมีระยะเวลาแช่น้ำสำหรับไม้สดประมาณ 3 วัน ถึง 3 เดือนแต่ถ้าเป็นไม้ไผ่แห้งต้องเพิ่มอีกประมาณ 15 วัน วิธีใช้ความร้อนหรือการสกัดน้ำมันจากไม้ไผ่ ก่อนนำมาสกัดน้ำมันควรตั้งพิงเอาส่วนโคนไว้ตอนบนการสกัดน้ำมันออกจากไม้ไผ่ทำได้โดยให้ความร้อนด้วยไฟหรือต้ม

2. 2. วิธีการสกัดน้ำมันด้วยไฟจะทำให้เนื้อไม้มีลักษณะแกร่งส่วนมากสกัดน้ำมันด้วยวิธีต้มนั้นเนื้อไม้จะอ่อนนุ่มการสกัดน้ำมันด้วยไฟนั้นทำโดยเอาไม้ไผ่ปิ้งในเตาไฟแต่อย่าให้ไหม้และรีบเช็ดน้ำมันที่เยิ้มออกมาจากผิวไผ่ให้หมดระยะเวลาการปิ้งประมาณ 20 นาที การสกัดน้ำมันด้วยวิธีต้มนั้นใช้ต้มในน้ำธรรมดาใช้เวลาประมาณ 1-2 ชั่วโมงหรืออาจใช้เกลือ ละลายในน้ำ ใช้เวลาต้มประมาณ 15 นาทีหลังจากต้มแล้วให้รีบเช็ดน้ำที่ซึมออกมาจากผิวไม้ไผ่ก่อนที่จะแห้งเพราะถ้าเย็นลงจะเช็ดไม่ออกแล้วจึงนำไม้ไผ่ที่สกัดน้ำมันออกไปแล้วล้างน้ำให้สะอาดและทำให้แห้ง

จะเห็นได้ว่าขบวนการทำงานด้านสิ่งประดิษฐ์ไม้ไผ่ มีความพิถีพิถัน และ ละเอียดอ่อน ทุกขั้นตอนการทำงาน ภูมิปัญญาดั่งเดิมที่สืบทอดกันมานี้ เป็นพื้นฐานสำคัญ ในการทำสิ่งประดิษฐ์ไม้ไผ่ในปัจจุบัน